.
Westland verbood alternatieve route tijdens Lierse intocht
Bron: wos.nl
Dit blijkt uit documenten die de WOS heeft opgevraagd via een beroep op de Wet open overheid (WOO). Een last onder dwangsom is een preventieve maatregel die een burgemeester kan opleggen om een overtreding te voorkomen. Als er dan toch een overtreding wordt begaan, wordt een boete opgelegd. In dit geval ging het om een bedrag van 25.000 euro.
"Er waren signalen dat de organisator van plan was bewust de route te veranderen", legt een woordvoerster van de gemeente Westland uit. Zo ging er een bericht rond met de volgende tekst: 'We zijn met de organisatie (van de intocht, red.) bezig om de Sint en pieten, ouders en kinderen een andere route naar het dorp te laten lopen in plaats van door de Hoofdstraat langs Snackers', zo is te lezen in de interne WhatsAppgroep Intocht Sinterklaas De Lier van de gemeente.
'Want stel dat ze bij Snackers tegenover staan binnen wat hekken, maar het bevalt ze niet, dan mogen ze er dus wel uit. We willen natuurlijk voorkomen dat ze zich tussen de menigte mengen bij Het Centrum (...).'
Die alternatieve route zou volgens een bron binnen de organisatie hebben gelopen via de Bleijenburg, Van Rijnstraat en Kerklaan. De woordvoerster van de gemeente hierover: "Als dit het geval was geweest, was de regie op het verloop van deze dag onder druk komen te staan. Het geregisseerd ontvangen van de demonstranten, het begeleiden van de intocht en de tegenacties konden alleen gedegen plaatsvinden als er niet zou worden afgeweken van de oorspronkelijke plannen. Om gesteld te staan, is er een last onder dwangsom voorbereid. Na een gesprek met de organisator is het niet nodig gebleken de last daadwerkelijk op te leggen."
Kick Out Zwarte Piet
De gemeente moet voor die zaterdag 18 november allerlei maatregelen nemen, vanwege de aangekondigde demonstratie van Kick Out Zwarte Piet (KOZP). De actiegroep stuurt op 1 november een brief dat ze gaat demonstreren, als tijdens de intocht Zwarte Pieten aanwezig zijn. Een dag later blijkt dat Extinction Rebellion zich bij de actie aansluit.
De brief leidt enkele dagen later tot een gesprek tussen burgemeester Bouke Arends en vertegenwoordigers van alle comités. Na afloop van die bijeenkomst schrijft Arends aan KOZP: 'Mijn standpunt in deze als burgemeester is dat ik vooral via de vorm van overleg, uitwisseling en wederzijds begrip deze kwestie bespreekbaar wil maken. Ik constateer dat een dergelijke aanpak leidt tot een voortschrijdend inzicht. In nagenoeg alle intochten in de diverse dorpen in de gemeente Westland is sprake van een veranderende invulling van de verschijningsvorm van het personage Zwarte Piet.'
Wel wordt afgesproken dat de burgemeester KOZP uitnodigt voor een gesprek met de comités. Dat gesprek vindt plaats op 15 november; KOZP sluit digitaal aan. De actiegroep vraagt de comités daarin een convenant te tekenen, met daarin onder andere de volgende afspraken:
"Alle pieten worden niet meer geschminkt alsof zij de donkere huidskleur hebben";
"Alle pieten dragen geen pruiken die zwarte haarstijlen nabootsen";
"Borden, spandoeken en andere uitingen met afbeeldingen van Zwarte Piet worden verwijderd".
De comités tekenen niet en dus is de conclusie volgens een woordvoerster dat iedereen 'met respect elkaars verhalen (heeft) aangehoord', maar tot een akkoord komt het niet. "Dank voor het faciliteren van het gesprek vanochtend. Zoals al aangegeven bleek de uitkomst hiervan helaas onvoldoende draagvlak te bieden om de aangekondigde demonstratie te annuleren", mailt een woordvoerder van Kick Out Zwarte Piet nog diezelfde middag aan een gemeenteambtenaar.
Demonstratie
Ondertussen worden de voorbereidingen getroffen om de intochten goed te laten verlopen. KOZP kondigt in de media aan in De Lier te gaan demonstreren, maar maakt daar pas een dag van tevoren officieel melding van. Daarom wordt ook rekening gehouden met demonstraties in andere kernen. Voor die dorpen worden demonstratielocaties ingericht én er worden per kern twee handhavers en twee beveiligers ingezet. "Er was sprake van een unieke situatie, die totaal anders was dan andere jaren. Normaal gesproken controleren de handhavers de naleving van de vergunningvoorschriften", laat een woordvoerster van de gemeente weten. De intochten in de andere kernen verlopen overigens probleemloos.
Wat De Lier betreft, is er veel werk te verzetten. In een memo aan de gemeenteraad benoemt de burgemeester op 14 november de juridische mogelijkheden 'om in voorkomende gevallen op te kunnen treden in geval van (dreigende) wanordelijkheden'.
Lees meer
Burgemeester Arends spreekt zich uit over demonstraties bij intocht
Het vooraf verbieden van de demonstratie is in elk geval geen optie, omdat er op dat moment geen zwaarwegende factoren zijn die zo'n verbod rechtvaardigen. Wel wordt een noodbevel opgesteld, zodat bij ernstige wanordelijkheden kan worden ingegrepen. Verder wordt besloten dat de ME direct kan worden ingezet 'als de situatie daarom vraagt'.
Tegendemonstratie aangekondigd
Signalen dat de ME en het noodbevel misschien nodig zijn, zijn er dan genoeg. Er is een tegenactie aangekondigd waarin mensen worden opgeroepen om als Zwarte Piet naar de intocht te komen. Aanvankelijk lijkt die actie te komen van de Boeren- en Tuindersbeweging Westland, maar de voorzitter daarvan distantieert zich hiervan. Wie wél achter de actie zitten, blijft onduidelijk.
Verder is er een oproep om containers en vrachtwagens rond De Lier te zetten om het dorp af te zetten, zijn er geruchten dat ADO- en Feyenoordsupporters zich gaan aansluiten bij de tegenbeweging én gaat er op TikTok kort een filmpje rond om naar De Lier te komen om de demonstranten van KOZP met rotte eieren te bekogelen.
Lees meer
Sinterklaascomité De Lier: 'Gedraag je volwassen'
In een WhatsAppgroep van de gemeente wordt een dag voor de intocht gesproken over het bewust verspreiden van onjuiste informatie over de verzamellocatie van de demonstranten. Die locatie - de demonstranten verzamelen zich bij het Foodpark aan de Harnaschpolder - blijft, net als de demonstratielocaties in De Lier tot op het laatste moment geheim, om niemand wijzer te maken. De woordvoerster van de gemeente hierover: "Er is uiteindelijk geen gebruik gemaakt van desinformatie. Deze tactiek had benut kunnen worden indien bijvoorbeeld cruciale operationele informatie op straat was komen te liggen. Dit bleek niet noodzakelijk en proportioneel, en is dan ook verder niet concreet besproken of uitgewerkt."
Onrustig verloop
Op zaterdag 18 november is het dan zover: Sinterklaas komt aan in De Lier. De intocht verloopt zeer onrustig. Er wordt onder andere gegooid met eieren, tomaten en vuurwerk. Burgemeester Arends kondigt twee noodbevelen af en de ME wordt ingezet. Er wordt hard opgetreden. Later noemt de burgemeester de grote inzet van politie en ME 'hoogst noodzakelijk'.
Een uitgebreid verslag van zaterdag 18 november lees je hier.
Na afloop zegt Arends desondanks dat de intocht 'zonder ernstige wanordelijkheden heeft plaatsgevonden'. "Mijn dank en waardering voor de politie, het organiserend comité van de intocht in De Lier, boa's, beveiligers en medewerkers van de gemeente, die ervoor hebben gezorgd dat zowel de intocht als de demonstratie vandaag veilig konden doorgaan. Want dat is waar alle inzet op gericht is geweest."
Amnesty International, dat de intocht met negen vertegenwoordigers bijwoont, is minder positief. De organisatie vindt dat de autoriteiten de omvang van "vijandig publiek en het geweld" hebben onderschat. "Ook al was er al een flinke politie-inzet, deze bleek onvoldoende om het vijandig publiek in bedwang te houden." Verder is KOZP volgens Amnesty "slachtoffer geworden van bedreiging en geweld en is hun demonstratierecht ernstig in het gedrang gekomen".
"Dat de burgemeester zelfs achteraf niet ziet dat er in zijn gemeente voor- en tegenstanders tegenover elkaar stonden, wijst op een tekort aan kennis en mogelijk zelfs onwil om het demonstratierecht goed te waarborgen", aldus de mensenrechtenorganisatie.
Lees meer
Raadsvergadering Westland onderbroken door actie KOZP en XR
Einde intocht dreigt
De Lierse intocht kan in 2024 in principe gewoon doorgaan, maar of dat daarna nog steeds het geval is, is onduidelijk. "Als de intocht wederom een enorme politiecapaciteit nodig heeft, kan het advies van de politie volgend jaar wel eens anders zijn dan nu het geval is", liet de burgemeester begin dit jaar weten aan de gemeenteraad. "Dat geeft aan dat ik ook heel scherpe eisen moet stellen aan de organisatie van een intocht. Het zou het einde van de intocht kunnen zijn."
Dit verhaal is gemaakt op basis van stukken die de WOS ontving na een verzoek bij de gemeente Westland met een beroep op de Wet open overheid. De WOS vroeg om alle (interne en externe) communicatie voorafgaand, tijdens en na afloop van de intocht. Het leverde in totaal 66 documenten (een veelvoud aan pagina's) op. Het gaat onder andere om mailwisselingen, WhatsApp-chats, gespreksverslagen, memo's aan de gemeenteraad en foto's.
"Er waren signalen dat de organisator van plan was bewust de route te veranderen", legt een woordvoerster van de gemeente Westland uit. Zo ging er een bericht rond met de volgende tekst: 'We zijn met de organisatie (van de intocht, red.) bezig om de Sint en pieten, ouders en kinderen een andere route naar het dorp te laten lopen in plaats van door de Hoofdstraat langs Snackers', zo is te lezen in de interne WhatsAppgroep Intocht Sinterklaas De Lier van de gemeente.
'Want stel dat ze bij Snackers tegenover staan binnen wat hekken, maar het bevalt ze niet, dan mogen ze er dus wel uit. We willen natuurlijk voorkomen dat ze zich tussen de menigte mengen bij Het Centrum (...).'
Die alternatieve route zou volgens een bron binnen de organisatie hebben gelopen via de Bleijenburg, Van Rijnstraat en Kerklaan. De woordvoerster van de gemeente hierover: "Als dit het geval was geweest, was de regie op het verloop van deze dag onder druk komen te staan. Het geregisseerd ontvangen van de demonstranten, het begeleiden van de intocht en de tegenacties konden alleen gedegen plaatsvinden als er niet zou worden afgeweken van de oorspronkelijke plannen. Om gesteld te staan, is er een last onder dwangsom voorbereid. Na een gesprek met de organisator is het niet nodig gebleken de last daadwerkelijk op te leggen."
Kick Out Zwarte Piet
De gemeente moet voor die zaterdag 18 november allerlei maatregelen nemen, vanwege de aangekondigde demonstratie van Kick Out Zwarte Piet (KOZP). De actiegroep stuurt op 1 november een brief dat ze gaat demonstreren, als tijdens de intocht Zwarte Pieten aanwezig zijn. Een dag later blijkt dat Extinction Rebellion zich bij de actie aansluit.
De brief leidt enkele dagen later tot een gesprek tussen burgemeester Bouke Arends en vertegenwoordigers van alle comités. Na afloop van die bijeenkomst schrijft Arends aan KOZP: 'Mijn standpunt in deze als burgemeester is dat ik vooral via de vorm van overleg, uitwisseling en wederzijds begrip deze kwestie bespreekbaar wil maken. Ik constateer dat een dergelijke aanpak leidt tot een voortschrijdend inzicht. In nagenoeg alle intochten in de diverse dorpen in de gemeente Westland is sprake van een veranderende invulling van de verschijningsvorm van het personage Zwarte Piet.'
Wel wordt afgesproken dat de burgemeester KOZP uitnodigt voor een gesprek met de comités. Dat gesprek vindt plaats op 15 november; KOZP sluit digitaal aan. De actiegroep vraagt de comités daarin een convenant te tekenen, met daarin onder andere de volgende afspraken:
"Alle pieten worden niet meer geschminkt alsof zij de donkere huidskleur hebben";
"Alle pieten dragen geen pruiken die zwarte haarstijlen nabootsen";
"Borden, spandoeken en andere uitingen met afbeeldingen van Zwarte Piet worden verwijderd".
De comités tekenen niet en dus is de conclusie volgens een woordvoerster dat iedereen 'met respect elkaars verhalen (heeft) aangehoord', maar tot een akkoord komt het niet. "Dank voor het faciliteren van het gesprek vanochtend. Zoals al aangegeven bleek de uitkomst hiervan helaas onvoldoende draagvlak te bieden om de aangekondigde demonstratie te annuleren", mailt een woordvoerder van Kick Out Zwarte Piet nog diezelfde middag aan een gemeenteambtenaar.
Demonstratie
Ondertussen worden de voorbereidingen getroffen om de intochten goed te laten verlopen. KOZP kondigt in de media aan in De Lier te gaan demonstreren, maar maakt daar pas een dag van tevoren officieel melding van. Daarom wordt ook rekening gehouden met demonstraties in andere kernen. Voor die dorpen worden demonstratielocaties ingericht én er worden per kern twee handhavers en twee beveiligers ingezet. "Er was sprake van een unieke situatie, die totaal anders was dan andere jaren. Normaal gesproken controleren de handhavers de naleving van de vergunningvoorschriften", laat een woordvoerster van de gemeente weten. De intochten in de andere kernen verlopen overigens probleemloos.
Wat De Lier betreft, is er veel werk te verzetten. In een memo aan de gemeenteraad benoemt de burgemeester op 14 november de juridische mogelijkheden 'om in voorkomende gevallen op te kunnen treden in geval van (dreigende) wanordelijkheden'.
Lees meer
Burgemeester Arends spreekt zich uit over demonstraties bij intocht
Het vooraf verbieden van de demonstratie is in elk geval geen optie, omdat er op dat moment geen zwaarwegende factoren zijn die zo'n verbod rechtvaardigen. Wel wordt een noodbevel opgesteld, zodat bij ernstige wanordelijkheden kan worden ingegrepen. Verder wordt besloten dat de ME direct kan worden ingezet 'als de situatie daarom vraagt'.
Tegendemonstratie aangekondigd
Signalen dat de ME en het noodbevel misschien nodig zijn, zijn er dan genoeg. Er is een tegenactie aangekondigd waarin mensen worden opgeroepen om als Zwarte Piet naar de intocht te komen. Aanvankelijk lijkt die actie te komen van de Boeren- en Tuindersbeweging Westland, maar de voorzitter daarvan distantieert zich hiervan. Wie wél achter de actie zitten, blijft onduidelijk.
Verder is er een oproep om containers en vrachtwagens rond De Lier te zetten om het dorp af te zetten, zijn er geruchten dat ADO- en Feyenoordsupporters zich gaan aansluiten bij de tegenbeweging én gaat er op TikTok kort een filmpje rond om naar De Lier te komen om de demonstranten van KOZP met rotte eieren te bekogelen.
Lees meer
Sinterklaascomité De Lier: 'Gedraag je volwassen'
In een WhatsAppgroep van de gemeente wordt een dag voor de intocht gesproken over het bewust verspreiden van onjuiste informatie over de verzamellocatie van de demonstranten. Die locatie - de demonstranten verzamelen zich bij het Foodpark aan de Harnaschpolder - blijft, net als de demonstratielocaties in De Lier tot op het laatste moment geheim, om niemand wijzer te maken. De woordvoerster van de gemeente hierover: "Er is uiteindelijk geen gebruik gemaakt van desinformatie. Deze tactiek had benut kunnen worden indien bijvoorbeeld cruciale operationele informatie op straat was komen te liggen. Dit bleek niet noodzakelijk en proportioneel, en is dan ook verder niet concreet besproken of uitgewerkt."
Onrustig verloop
Op zaterdag 18 november is het dan zover: Sinterklaas komt aan in De Lier. De intocht verloopt zeer onrustig. Er wordt onder andere gegooid met eieren, tomaten en vuurwerk. Burgemeester Arends kondigt twee noodbevelen af en de ME wordt ingezet. Er wordt hard opgetreden. Later noemt de burgemeester de grote inzet van politie en ME 'hoogst noodzakelijk'.
Een uitgebreid verslag van zaterdag 18 november lees je hier.
Na afloop zegt Arends desondanks dat de intocht 'zonder ernstige wanordelijkheden heeft plaatsgevonden'. "Mijn dank en waardering voor de politie, het organiserend comité van de intocht in De Lier, boa's, beveiligers en medewerkers van de gemeente, die ervoor hebben gezorgd dat zowel de intocht als de demonstratie vandaag veilig konden doorgaan. Want dat is waar alle inzet op gericht is geweest."
Amnesty International, dat de intocht met negen vertegenwoordigers bijwoont, is minder positief. De organisatie vindt dat de autoriteiten de omvang van "vijandig publiek en het geweld" hebben onderschat. "Ook al was er al een flinke politie-inzet, deze bleek onvoldoende om het vijandig publiek in bedwang te houden." Verder is KOZP volgens Amnesty "slachtoffer geworden van bedreiging en geweld en is hun demonstratierecht ernstig in het gedrang gekomen".
"Dat de burgemeester zelfs achteraf niet ziet dat er in zijn gemeente voor- en tegenstanders tegenover elkaar stonden, wijst op een tekort aan kennis en mogelijk zelfs onwil om het demonstratierecht goed te waarborgen", aldus de mensenrechtenorganisatie.
Lees meer
Raadsvergadering Westland onderbroken door actie KOZP en XR
Einde intocht dreigt
De Lierse intocht kan in 2024 in principe gewoon doorgaan, maar of dat daarna nog steeds het geval is, is onduidelijk. "Als de intocht wederom een enorme politiecapaciteit nodig heeft, kan het advies van de politie volgend jaar wel eens anders zijn dan nu het geval is", liet de burgemeester begin dit jaar weten aan de gemeenteraad. "Dat geeft aan dat ik ook heel scherpe eisen moet stellen aan de organisatie van een intocht. Het zou het einde van de intocht kunnen zijn."
Dit verhaal is gemaakt op basis van stukken die de WOS ontving na een verzoek bij de gemeente Westland met een beroep op de Wet open overheid. De WOS vroeg om alle (interne en externe) communicatie voorafgaand, tijdens en na afloop van de intocht. Het leverde in totaal 66 documenten (een veelvoud aan pagina's) op. Het gaat onder andere om mailwisselingen, WhatsApp-chats, gespreksverslagen, memo's aan de gemeenteraad en foto's.
Terug